Europees Veiligheidsbeleid voor een sterke Defensie

Het is van cruciaal belang dat de Europese Unie snel gezamenlijk gaat optreden in een Defensie Unie, daarvoor een robuuste militaire structuur creëert en samen materieel inkoopt en onderhoudt. Daarbij is het voor alle lidstaten noodzakelijk om met een beetje altruïsme het Europese belang voorop te stellen. De versnipperde industrie kan effectiever worden door deze te concentreren in technologieclusters en financiering voor uitbreiding van capaciteiten en bedrijven is i.p.v. met Eurobonds beter te realiseren met Europese financiële garanties. 

Picture: AI generated

Europa staat voor een fundamentele keuze: afhankelijk blijven van Amerikaanse militaire paraplu of ontwikkelen we een sterke, op zichzelf staande en geïntegreerde Europese defensie. Deze keuze gaat over onze soevereiniteit en veiligheid. De afgelopen week heeft laten zien dat deze keuze ons wellicht geheel wordt ontnomen als de 80 jaar oude Amerikaanse garantie voor onze veiligheid wegvalt.

De uitsluiting van Europese landen in recente vredesonderhandelingen en de uitlatingen van de Amerikaanse vicepresident Vance tijdens de Munich Security Conference hebben de noodzaak van een sterker Europees defensiebeleid onderstreept. De stem van de Europese Unie is nu vaak incoherent en wordt moeilijk gehoord omdat het niet gezamenlijk optreedt, vooral in het licht van de veranderende relatie met de VS.

Het is hoog tijd dat Europa de verantwoordelijkheid voor eigen veiligheid en stabiliteit op zich neemt. De versnipperde Europese defensiestructuur beperkt onze effectiviteit en bemoeilijkt strategische autonomie. De val van Kaboel in 2021 en de Russische acties op de Krim in 2014 toonden aan dat zonder Amerikaanse coördinatie, Europa niet snel en gecoördineerd kon reageren. Dit onderstreept de noodzaak van een gezamenlijke robuuste militaire structuur, waarmee we snel kunnen opschalen. Als er een vredesakkoord komt voor Oekraïne is die opschaling vermoedelijk direct nodig.

Een Europese Defensie-Unie (EDU) is essentieel voor een snellere en effectievere crisisrespons. Succesvolle voorbeelden zoals NATO AWACS en IAMD in Ramstein tonen dat gezamenlijke structuren leiden tot meer efficiëntie. Het is onverantwoord om langer te wachten met de implementatie van een EDU op het gebied van inzet verwerving en onderhoud, waar de Europese Commissie nu me bezig is, maar ook voor inzet bij missies.

Om echt zelfstandig te kunnen opereren, moet Europa een sterke defensie-industrie hebben die alle benodigde middelen kan leveren. De versnippering van de Europese defensie-industrie en de afhankelijkheid van derde landen, zoals de VS en Israël, is een obstakel voor strategische autonomie. Industrie-clusters gericht op specifieke technologieën zoals cyberbeveiliging, scheepsbouw of luchtvaart, zouden Europa's concurrentiepositie versterken en onze afhankelijkheid van niet-Europese technologie verminderen.

De financiering van deze plannen blijft een uitdaging. Tegen Eurobonds zijn veel realistische bezwaren. Als alternatief zou de Europese Commissie voor uitbreiding van capaciteiten van de lidstaten en de industrie garanties kunnen bieden voor investeringen vanuit de financiële markt. Een systeem dat vergelijkbaar is met het European Fund for Strategic Investments (EFSI), dat nu is ondergebracht in InvestEU. Dit verlaagt de financieringskosten en stimuleert investeringen zonder de politieke complicaties van gezamenlijke schulden.

Foto: EP

De uitdagingen waarmee Europa nu wordt geconfronteerd, zijn te groot om als afzonderlijke lidstaten aan te pakken. Hoeveel waarde Europeanen ook hechten aan hun nationale soevereiniteit, we zullen nooit de benodigde verbeteringen en versnellingen bereiken als 26 of meer lidstaten over ieder detail consensus moeten bereiken. De wens van lidstaten om vast te houden aan zeggenschap over elk facet van veiligheid  ondermijnt het doel voor een veiliger Europa. Het bij samenwerking vaak gehanteerde uitgangspunt van nationaal eigenbelang zit ons in de weg. Om dat te wijzigen in “Europees eigenbelang” is een zekere mate van altruïsme nodig. Primair van de grote lidstaten.

Voor snelle en vergaande beslissingen in het buitenlandse en veiligheidsbeleid van Europa is daarbij Qualified Majority Voting (QMV) een minimaal vereiste stap vooruit. Als het noodzakelijk is om het verdrag van Lissabon daarvoor aan te passen, dan moet dat met de grootste spoed gebeuren. Totdat het zover is kunnen er – bij consensus – uitzonderingen worden vastgesteld.

Alleen als we ons gezamenlijk inspannen op het gebied van inzet, verwerving en industrie en daarbij het Europese belang voorop stellen kan de Europese Unie een betrouwbare en strategisch autonome speler zijn. Om dat te bereiken moeten we nu handelen. Liefst met, maar desnoods zonder Amerikaanse steun. Alleen dan kunnen we onze fundamentele waarden en veiligheid waarborgen.

Eurodefense Nederland
Den Haag, 18 feb 2025